इस्लामाबाद— पाकिस्तान पछिल्लो समय बहुआयामिक राष्ट्रिय सुरक्षा चुनौतीहरूसँग जुधिरहेको छ, जुन देशको भूराजनीतिक अवस्था, आर्थिक अस्थिरता र घरेलु अशान्तिसँग गहिरो रूपमा गाँसिएको छ।
यो अवस्थाले छिमेकी देशहरू, विशेष गरी भारत र अफगानिस्तानसँगको सम्बन्धलाई जटिल बनाउँछ, र यसको राजनीतिक र आर्थिक स्थिरताको भविष्यको बारेमा प्रश्नहरू उठाउँछ।
सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण मुद्दाहरू मध्ये एक आन्तरिक सुरक्षा खतरा हो। पाकिस्तान भित्र सक्रिय आतंकवादी समूहहरू बलियो हुँदै गइरहेका छन्, जसले राज्य र यसका नागरिकहरूलाई प्रत्यक्ष खतराहरू खडा गर्दैछन्। पाकिस्तानी तालिबानले सरकारलाई अस्थिर पार्ने उद्देश्यले उच्च—प्रोफाइल आक्रमणहरू सहित आक्रामक रणनीतिहरूमा बढ्दो रूपमा संलग्न भएको छ। यो पुनरुत्थानले आन्तरिक सुरक्षा उपकरणलाई मात्र खतरामा पार्दैन तर जनतामा डर पनि फैलाउँछ, जसले आर्थिक पुनर्प्राप्ति प्रयासहरूमा बाधा पुर्याउँछ।
यसैबीच, भारतसँगको सम्बन्धमा थप दरार देखिँद गएको छ । विशेष गरी कश्मीरमाथि जारी क्षेत्रीय विवादहरूले सैन्य टकराव र राजनीतिक तनाव बढाएको छ। सिमा नियन्त्रण रेखा मा भारत—पाकिस्तान बीच भएको गोलाबारीको कारण नागरिक हताहत भएका छन् र विवादित सीमाहरूमा मानवीय संकटलाई बढाएको छ।
अफगानिस्तानसँगको जटिल सम्बन्धले पाकिस्तानको थप चिन्ता बढाएको छ। अफगानिस्तानमा तालिबानको पुनरागमनले पाकिस्तान भित्र अतिवाद र अस्थिरताको सम्भावित विस्तारको बारेमा चिन्ता बढाएको छ। अफगान शरणार्थीहरू सीमापार ओहोरदोहोर गर्दै जाँदा, आतंकवादी भर्ती र सीमापार आक्रमणको डर ठूलो छ।
आर्थिक रूपमा, पाकिस्तानले महत्त्वपूर्ण अवरोधहरूको सामना गरिरहेको छ। पाकिस्तान ऋणमा चपेटामा परेको छ, विशेष गरी चीन र साउदी अरेबिया जस्ता प्रमुख द्विपक्षीय ऋणदाताहरूको दायित्व बढ्दै गएको छ। अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषका ऋणहरू कडा सर्तहरूसँग आउन थालेका छन् । पाकिस्तानले लगभग १३१ अर्ब अमेरिकी डलर बाह्य ऋण तिर्नुपर्ने छ, र बढ्दो ब्याज भुक्तानीले यसको थोरै विदेशी सञ्चितिमा तनाव सिर्जना गरेको छ ।
हालै साउदी अरेबियाले पाकिस्तानलाई ३ अर्ब अमेरिकी डलर ऋण अर्को वर्षको लागि विस्तार गर्दा यो अवस्था प्रकाशमा आएको थियो। पूर्व प्रधानमन्त्री इमरान खान र शेहबाज शरीफको नेतृत्वमा रहेको वर्तमान सरकारले समयमै भुक्तानी गर्ने वाचा गरे पनि, देशले ऋण तिर्नबाट बच्न बारम्बार ऋणको अवधि बढाउन खोजिरहेको छ।
विश्व बैंक सहित बहुपक्षीय ऋणदाताहरूले ऋण समस्याको अर्को अंश प्रतिनिधित्व गर्छन्। पाकिस्तानलाई २० अर्ब अमेरिकी डलरभन्दा बढीको जोखिम भएकोले, विश्व बैंक यसको सबैभन्दा ठूलो बहुपक्षीय ऋणदाताको रूपमा खडा छ, जसले कडा भुक्तानी तालिकाका कारण कुनै पनि औपचारिक पुनर्संरचना प्रक्रियालाई जटिल बनाउँछ। ऋण र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धको अन्तर्क्रियाको अर्थ वित्तीय मोर्चामा पाकिस्तानको कार्यहरूले महत्त्वपूर्ण कूटनीतिक परिणामहरू निम्त्याउन सक्छ।
यतिमात्र होइन अल्पसंख्यक समुदायहरू विरुद्ध बढ्दो साम्प्रदायिक हिंसाको घटनाले पाकिस्तानलाई थप चिन्ता बढाएको छ। उदाहरणका लागि, हिन्दू र ईसाईहरूले धम्की र हिंसाको सामना गरेका छन्, जसले राजनीतिक बयानबाजी र अतिवादी विचारधाराले बढाएको व्यापक सामाजिक विभाजनलाई प्रतिबिम्बित गर्दछ। यो अशान्तिले राष्ट्रिय एकतालाई कमजोर बनाउँछ, एकताबद्ध शासनको प्रयासलाई कमजोर बनाउँछ। यी सबै तत्वहरूले पाकिस्तान अत्यधिक अस्थिर अवस्था रहेको उजागर गर्दछ।
प्रतिक्रिया