चीनले मस्जिद भत्काउँदै, सिनजियाङबाट इस्लामिक पहिचान मेटाउँदैः अध्ययन

बेइजिङ— चीनले पछिल्ला वर्षहरूमा सयौं मस्जिद र इस्लामिक तीर्थस्थलहरू ध्वस्त पारेको छ । चीनको यो उद्देश्य भनेको सिनजियाङ प्रान्तसँग जोडिएको इस्लामिक संस्कृतिलाई मेटाउने र उइघुरहरूलाई उनीहरूको हान चिनियाँ संस्कृतिसँग बलपूर्वक आत्मसात गराउने लक्ष्य राखेको छ द इकोनोमिस्टको एक रिपोर्टमा उल्लेख छ।

विश्व उइघुर कांग्रेसले प्रतिवेदनको निष्कर्षलाई उद्धृत गर्दै प्रतिवेदनप्रति प्रतिक्रिया जनाएको छ।

‘१६ औं शताब्दीदेखि अधिकांश उइघुरहरूले इस्लाम धर्म मान्दै आएका छन्। तर चीनलाई यस पछिको अवधिमा कुनै चासो छैन। बरु, अधिकारीहरूले यसलाई मेटाउन खोजिरहेका छन्।

हालका वर्षहरूमा चीनले पूर्वी तुर्किस्ताने भरि सयौं मस्जिद र मुस्लिम तीर्थस्थलहरू ध्वस्त पारेका छन्,

रिपोर्ट अनुसार सिनजियाङको सुदूरपश्चिमी क्षेत्रको ओएसिस सहर काशगरमा रहेको बौद्ध स्तुपालाई उद्धृत गरेको छ। स्तूप र यसको छेउमा एउटा मन्दिर सम्भवतः लगभग १७०० वर्ष पहिले बनाइएको थियो र केहि शताब्दी पछि ढालिएको थियो। चिनियाँ पुरातत्वविद्हरूले २०१९ मा उक्त क्षेत्रको उत्खनन सुरु गरेका थिए। तिनीहरूले ढुङ्गाका औजारहरू, तामाका सिक्का र बुद्ध मूर्तिका टुक्राहरू खने।

पुरातत्वविद्हरूले पनि सिन्जियाङ प्राचीन कालदेखि नै चीनको हिस्सा रहेको स्पष्ट प्रमाण फेला पारेको दाबी गरेका छन्। प्रतिवेदनले आधिकारिक कथनहरू उद्धृत गरेको छ, जसले दाबी गरेको छ कि मोइर मन्दिरमा फेला परेका कलाकृतिहरू चीनको बहुसंख्यक जातीय समूह हानको प्रभुत्वमा रहेका क्षेत्रहरूमा हजारौं माइल पूर्वमा खनेका वस्तुहरू जस्तै छन्। मन्दिरका भागहरू ‘हान बौद्ध! शैलीमा बनाइएका थिए।

तर चीनको सरकारले सिनजियाङमा आफ्नो क्रूर शासनलाई औचित्य साबित गर्न प्रयोग गरिरहेको रिपोर्टमा उल्लेख गरिएको छ। २०१८–१०१९ को बीचमा चीनको सुरक्षा अभियान चरम सीमामा थियो, जसमा झन्डै एक लाख उइघुर र सिनजियाङका अन्य मुस्लिम बासिन्दाहरू शिविरहरूबाट गुज्रिए जहाँ उनीहरूलाई जबरजस्ती हान चिनियाँ संस्कृतिमा समाहित गरिएको थियो। आलोचकहरूले चीनलाई सांस्कृतिक नरसंहार को आरोप लगाएका छन्। अधिकारीहरूले धार्मिक चरमपन्थ हटाउन प्रयास गरिरहेको बताएका छन्।

सिनजियाङ राज्यको जातीय मामिला आयोगका प्रमुख पान युले सिन्जियाङको संस्कृति र चिनियाँ संस्कृतिबीच कुनै भिन्नता नभएको प्रमाणित गरेको बताए। यस क्षेत्रमा चीनको नीतिको आलोचना गर्नेहरूले उनीहरूको इतिहासको अज्ञानता भएको बताएका छन् भने आधारहीन तथ्य बाहिर ल्याइएको दाबी गरेका छन् ।

बौद्ध संस्कृति हान संस्कृतिको हिस्सा भएको र सिन्जियाङ हजारौं वर्षदेखि चीनको हिस्सा रहेको प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ ।