अफ्रिकी गधा र चिनियाँ सम्बन्ध

नाईरोमी — इजियाओको परम्परागत चिनियाँ औषधि गधाको छालाबाट निकाल्ने गरिन्छ। अफ्रिकामा ३ करोड ३० लाख गधाहरू रहेका छन् । विश्वमा लगभग ५ करोड ३० लाअ गधाहरु रहेका छन् ।

अफ्रिकी देशहरूको आफ्नो गधा मार्ने र यी जनावरहरूको छाला चीन पठाउने गरेको छन् । यद्यपि यसले अफ्रिकी महाद्वीपका गरिब मानिसहरूलाई ठूलो नोक्सान गरिरहेको छ, जसका लागि गधाहरू दैनिक आवश्यकताहरू पूरा गर्ने महत्त्वपूर्ण पशुधन हुन्। ।

बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ ऋणका कारण धेरैजसो चिनियाँ ऋणको घाँटीमा डुबेकाले अफ्रिकी देशहरूसँग चीनको हात घुमाउनुपर्ने बाहेक अरु विकल्प छैन। तैपनि अफ्रिकी यूनियनका देशहरूले अब गधाको छालाको निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाएर चीनलाई गधाको छालाको अतृप्त आवश्यकतालाई अस्वीकार गर्ने साहसी निर्णय लिएका छन्।

चीनमा, इजियाओ एक समय सम्राटहरूको औषधि भनेर चिनिन्थ्यो।

ताङ राजवंशको समयमा, गधाको छाला इजियाओ भनेर चिनिने चिनियाँ चिकित्सा उपचारको प्रमुख कच्चा पर्दाथ थियो । यसलाई गधाको छालाबाट कोलाजेन निकालेर जडिबुटी, खनिजयुक्त पानी र अन्य सामग्रीमा मिसाएर जिलेटिनको पेस्ट, ट्याब्लेट र पल्प बनाएर बनाइएको थियो।

आजकल, इजियाओ स्ट्यान्ड—अलोन औषधिको रूपमा बेचिन्छ र तरल पदार्थ र जेलमा पनि मिसाइन्छ र खाजामा थपिन्छ।

२० औं शताब्दीको उत्तरार्धदेखि इजियाओको प्रयोग तीव्र रूपमा बढेको छ। चीनको मन्डारिनहरूको लागि बढ्दो समृद्धि र उत्पादन प्रविधिको आधुनिकीकरणको साथ, इजियाओलाई अब चीनमा नारी जीवन शक्तिको अमृतको रूपमा प्रयोग गरिन्छ ।

इजियाओ उद्योगको आकार ठूलो छ। २०२३ मा, यसले ४ बिलियन अमेरिकी डलरको राजस्व कमाएको अनुमान गरिएको थियो।

सन् २०१६ र २०२१ को बीचमा इजियाओको उत्पादन १६० प्रतिशतले बढेको छ। उत्पादनको वर्तमान प्रवृत्तिलाई निरन्तरता दिइयो भने सन् २०२७ सम्ममा उत्पादन २०० प्रतिशतले बढ्नेछ ।

२०२१ सम्म, चीनको इजियाओ उद्योगलाई प्रति वर्ष छ मिलियन लुकाहरू चाहिन्छ, तर घरेलु स्रोतहरूले आवश्यकताको लगभग एक तिहाइ मात्र उपलब्ध गराउन सक्छ।

चीनले अन्य देशबाट पनि गधाको छाला ल्याइरहेको छ, तर अफ्रिकी देशबाट आयातले आवश्यकताको आधाभन्दा बढी पूर्ति गर्छ।

चीनमा सन् १९९० को दशकदेखि गधाको संख्या नाटकीय रूपमा घटेको छ। सन् २००४ मा चीनमा ८० लाख गधा थिए भने सन् २०२१ सम्ममा यो संख्या २० लाखमा झरेको थियो ।

डाउन टु अर्थमा उद्धृत गरिए अनुसार केन्यामा गधाको संख्या २०१६ देखि २०१३ सम्मको सात वर्षको अवधिमा ८००,०००,ले घटेको छ।

इथियोपियामा, संसारमा सबैभन्दा धेरै गधाहरू रहेका छन् । यहाँ १ करोड १० लाख गधाहरु रहेका छन् । साना सहर र ग्रामीण क्षेत्रका मानिसहरूले आफ्नो छालाको लागि गधाहरू मार्ने तरिकामा निराशा व्यक्त गर्छन्।

बोत्सवाना, बुर्किना फासो, माली, नाइजर, सेनेगल, तान्जानिया र युगान्डा जस्ता अफ्रिकी देशहरूले यसअघि नै गधाको छाला निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाएका छन् र चिनियाँ स्वामित्वमा रहेका वधशालाहरू बन्द गरेका छन्।

यद्यपि, केही अफ्रिकी राष्ट्रहरूमा व्यापार जारी छ।

यस वर्षको सुरुमा इथियोपियामा भएको अफ्रिकी यूनियनको शिखर सम्मेलनमा अफ्रिकी देशका राष्ट्र प्रमुखहरूले गधाको छालाको व्यापारमा प्रतिबन्ध लगाउन सहमत भएका थिए।

अफ्रिकन युनियनको निर्णयले चीन र अफ्रिकाबीचको द्रुत गतिमा बढ्दो व्यापार समाप्त भएको छ।

आफ्नो छालाको लागि गधा मार्नु अब अफ्रिका महादेशमा गैरकानूनी छ।

अफ्रिकी युनियनका ५५ सदस्य राष्ट्रहरूले चीनमा नाफा कमाउने इजियाओ व्यवसायलाई खुवाउन गधा मार्ने कार्यले अफ्रिकाको ग्रामीण विकासमा असर पारेको, अफ्रिकी महिलाको अधिकार कुल्चीमा परेको र अफ्रिकी महिलाको गरिबी निवारण योजनालाई खारेज गरेको भन्दै यो निर्णय लिएको हो।

(माउण्ट केन्या टाइम्स्मा बैशाली बासु शर्माद्वारा लेखिएको लेखको भावानुवाद गरिएको हो –सं)